اصول آموزش نماز به کودکان و نوجوانان
ـ اصل تدریجى بودن آموزش مسائل دینی.
تکالیف سنگین، زود هنگام و خارج از طاقت و توان کودک، ممکن است صدمه‌اى جبران ناپذیر بر اعتقادات دینى و مذهبى کودکان وارد آورد.
در تعالیم اسلامى، توصیه‌هاى فراوانى در زمینه آموزش تدریجى مسائل دینى آمده است. امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:
وقتى کودک به سن سه سالگى رسید، از او بخواهید که هفت بار عبارت «لا اله الا الله» را بگوید. سپس، او را به حال خود وا گذارید تا به سن سه سال و هفت ماه و 20 روز برسد. در این هنگام، به او آموزش دهید که هفت بار بگوید: «محمد رسول الله». سپس، تا چهار سالگى او را آزاد بگذارید. در آن هنگام، از وى بخواهید که هفت مرتبه عبارت: صلى الله علیه و آله» را تکرار نماید. سپس تا پنج سالگى او را آزاد بگذارید. در این وقت، اگر کودک دست راست و چپ خود را تشخیص داد، او را در برابر قبله قرار دهید و سجده را به او بیاموزید، در سن شش سالگى، رکوع، سجده و دیگر اجزاى نماز را به او آموزش دهید. وقتى هفت سال او تمام شد، به او بگویید که دست و صورت خود را بشوید (در مورد وضو نیز بتدریج وضو گرفتن را بیاموزید). سپس، به او بگویید که نماز بخواند. آنگاه کودک را به حال خود وا گذارید تا نه سال او تمام شود... در این هنگام، وضو گرفتن صحیح را به او بیاموزید و او را به نماز خواندن وادارید[1].
درباره روزه گرفتن نیز وضع به همین ترتیب است. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
«ما اهل بیت هنگامى که کودکانمان به پنج سالگى رسیدند، دستور می‌دهیم که نماز بخوانند. پس شما کودکان خود را از هفت سالگى به نماز دستور دهید. و در هفت سالگى، ما امر می‌کنیم تا به اندازه توانایى شان، نصف روز یا بیشتر یا کمتر روزه بگیرند، هنگامى که تشنگى و گرسنگى بر آنان غالب آمد، دستور می‌دهیم که افطار کنند. این عمل، براى آن است که به روزه گرفتن عادت نمایند، پس، شما کودکان (پسران) خود را در نه سالگى به اندازه توانایى شان به روزه گرفتن امر کنید و چون تشنگى و گرسنگى بر آنان غالب شد، افطار کنند»[2].
تکالیف سنگین، زود هنگام و خارج از طاقت و توان کودک، ممکن است صدمه‌اى جبران ناپذیر بر اعتقادات دینى و مذهبى کودکان وارد آورد.
در تعالیم اسلامى، توصیه‌هاى فراوانى در زمینه آموزش تدریجى مسائل دینى آمده است. امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:
وقتى کودک به سن سه سالگى رسید، از او بخواهید که هفت بار عبارت «لا اله الا الله» را بگوید. سپس، او را به حال خود وا گذارید تا به سن سه سال و هفت ماه و 20 روز برسد. در این هنگام، به او آموزش دهید که هفت بار بگوید: «محمد رسول الله». سپس، تا چهار سالگى او را آزاد بگذارید. در آن هنگام، از وى بخواهید که هفت مرتبه عبارت: صلى الله علیه و آله» را تکرار نماید. سپس تا پنج سالگى او را آزاد بگذارید. در این وقت، اگر کودک دست راست و چپ خود را تشخیص داد، او را در برابر قبله قرار دهید و سجده را به او بیاموزید، در سن شش سالگى، رکوع، سجده و دیگر اجزاى نماز را به او آموزش دهید. وقتى هفت سال او تمام شد، به او بگویید که دست و صورت خود را بشوید (در مورد وضو نیز بتدریج وضو گرفتن را بیاموزید). سپس، به او بگویید که نماز بخواند. آنگاه کودک را به حال خود وا گذارید تا نه سال او تمام شود... در این هنگام، وضو گرفتن صحیح را به او بیاموزید و او را به نماز خواندن وادارید[1].
درباره روزه گرفتن نیز وضع به همین ترتیب است. امام صادق علیه السلام می‌فرمایند:
«ما اهل بیت هنگامى که کودکانمان به پنج سالگى رسیدند، دستور می‌دهیم که نماز بخوانند. پس شما کودکان خود را از هفت سالگى به نماز دستور دهید. و در هفت سالگى، ما امر می‌کنیم تا به اندازه توانایى شان، نصف روز یا بیشتر یا کمتر روزه بگیرند، هنگامى که تشنگى و گرسنگى بر آنان غالب آمد، دستور می‌دهیم که افطار کنند. این عمل، براى آن است که به روزه گرفتن عادت نمایند، پس، شما کودکان (پسران) خود را در نه سالگى به اندازه توانایى شان به روزه گرفتن امر کنید و چون تشنگى و گرسنگى بر آنان غالب شد، افطار کنند»[2].
